Những người làm giáo dục Waldorf sử dụng lễ hội như một công cụ để làm giàu bên trong mỗi cá nhân những giá trị tốt đẹp và khắc ghi sâu sắc trong tâm hồn.
Lễ hội là điều không thể thiếu của cuộc sống
Lễ hội là một phần không thể thiếu trong giáo dục Waldorf. Nguồn gốc việc đề cao lễ hội trong các trường Waldorf không dựa trên lý do nào ngoài sự phát triển của xã hội loài người. Hãy nghĩ về lễ hội trong những nền văn hóa xưa. Có những lễ hội ăn mừng, biết ơn những gì trời đất thần linh ban tặng, có lễ hội để cầu mong những điều tốt đẹp, có lễ hội để tôn vinh những vị thần linh hoặc con người với những phẩm chất cao cả,… Trong một số nền văn hóa, cuộc sống bình thường gắn liền với trái đất và những yếu tố vật chất, thì lễ hội là những cánh cổng mà con người giao tiếp với thế giới tinh thần. Những lễ hội mang đến bầu không khí của sự tôn trọng và tính thiêng, bên cạnh đó là niềm vui, sự hào hứng, hạnh phúc của con người.
Do vậy, ai cũng cần có cảm giác về lễ hội trong con người của mình. Cảm giác về lễ hội là một trải nghiệm mở mang vô cùng nuôi dưỡng. Như sau khi làm việc vất vả chúng ta cần biết cách chơi đùa. Vui vẻ, hân hoan, hạnh phúc, nhiệt tình, sôi nổi, trân trọng, thiêng liêng, cao cả… tất cả những cảm giác tích cực này thường đầy ắp trong các lễ hội. Sẽ là thiếu thốn lớn trong tâm hồn cho một cá nhân nào đó khi họ không có được những cảm giác lễ hội trong suốt một năm làm việc, đáng thương hơn nữa khi không có cảm giác lễ hội trong suốt cuộc đời của mình. Chúng ta có những lễ hội của vũ trụ, chúng ta có lễ hội của nền văn hóa nơi mình được sinh ra và chúng ta cũng có những lễ hội riêng của chính mình. Những thành tựu bạn đạt được trong đời là lễ hội, cuộc gặp gỡ với những điều tuyệt vời, con người tuyệt vời cũng là lễ hội, vượt lên trên được những thời khắc đen tối trong đời cũng là lễ hội,… Và bạn biết đấy, ấu thơ là lễ hội lớn của đời người.
Lễ hội hoàn thiện hơi thở của cuộc sống
Nếu hoạt động làm việc hằng ngày như những lần “hít vào” thì những dịp lễ hội là nhịp “thở ra”. Làm việc – lễ hội: trở thành “hơi thở” trong đời sống của con người từ xa xưa đến nay. Trong các trường Waldorf, lễ hội xuất hiện vào những dịp nhất định trong suốt một năm học, và biểu thị như những dấu ấn của các mùa. Có thể nói thông qua các lễ hội, bức tranh về nhịp điệu lớn của một năm được thiết lập.
Tổ chức lễ hội của các trường Waldorf triển khai dựa trên việc nắm bắt được các tác động của lễ hội lên tâm lý của con người. Như đã nói ở trên, vòng tròn nối các lễ hội tạo nên nhịp điệu lớn một năm. Bận rộn – thư thái, chăm chỉ – tận hưởng, làm việc – chơi đùa, lễ hội giúp tạo dựng sự hít vào – thở ra nhịp nhàng, mang lại sự cân bằng cho bất kì cá nhân nào sống trong đó.
Giáo dục Waldorf có một nhiệm vụ đó là dạy trẻ cách thở. Thoạt nghe người ta thấy thật khó hiểu, nhưng thật ra bạn có biết rằng hầu hết chúng ta sống trong thời đại ngày nay mà không hề biết thở. Hơi thở là nơi kết nối giữa thân và tâm, thông qua hơi thở con người điều chỉnh được nhịp tim, hơi thở mang lại sự cân bằng. Hơi thở không chỉ thông qua khí vào ra lỗ mũi, hơi thở còn biểu đạt trong tất cả các hoạt động. Bạn làm việc quá nhiều mà không biết đến sự nghỉ ngơi là bạn chưa biết cách thở! Bạn suy nghĩ quá nhiều mà không biết thư giãn là chưa biết cách thở! Bạn kỳ vọng quá lớn và liên tục cố gắng mà không biết chấp nhận cũng là chưa biết cách thở! Nếu không biết cách thở, kết quả mà bạn nhận được về lâu dài sẽ là một sự suy kiệt ở một khía cạnh nào đó nhất định của mình, bởi vì cơ bản rằng bạn đã bị mất cân bằng. Giữa 2 thái cực của một trạng thái chính là hơi thở. Nên hơi thở có tác động làm điều hòa và cân bằng một con người.
Biết trải nghiệm lễ hội, biết mang lễ hội một cách phù hợp vào trong đời sống của trẻ là giúp các em biết thở, giúp phát triển cân bằng và hài hòa. Điều này vô cùng quan trọng với con người trong thời đại hối hả không kịp thở như hiện nay.
Nghệ thuật tổ chức lễ hội – nghệ thuật xây dựng tâm hồn
Những người làm giáo dục Waldorf sử dụng lễ hội như một công cụ để làm giàu bên trong mỗi cá nhân những giá trị tốt đẹp và khắc ghi sâu sắc trong tâm hồn. Lễ hội trong trường Waldorf không bao giờ chỉ có một ngày mà đó là cả một khoảng thời gian. Điều tuyệt vời nhất nằm ở các giai đoạn chuẩn bị, những công tác chuẩn bị được sắp xếp có chủ đích để có thể nung nấu bên trong con người những cảm giác tuyệt vời. Những cảm giác này khi được nung nấu đủ sẽ vỡ òa đúng lúc và ghi dấu rất sâu sắc trong con trẻ như những dấu ấn tốt đẹp của quá trình lớn lên. Đặc biệt hơn nữa, trong mỗi lễ hội của các trường Waldorf, đằng sau luôn là những giá trị làm người cao cả, nó có thể được chuyển tải qua những câu chuyện, bài hát, nghi thức,… và lễ hội giúp mã hóa những giá trị này vào vùng kí ức tươi đẹp. Và những kí ức tươi đẹp này là những chất liệu cơ bản cho một tâm hồn đẹp.
Nếu bạn để ý sẽ thấy rằng các giáo viên rất khéo léo trong việc đem những dấu ấn tươi đẹp trải ngập trên các giác quan của trẻ. Một lễ hội nào đó sẽ gắn liền với những bài hát, những câu chuyện, những mùi hương, những món ăn, những hoạt động thủ công,… Mắt, tai, mũi, lưỡi, đôi bàn tay tất cả đều được ghi dấu. Khi chúng ta gắn liền các trải nghiệm hân hoan, vui vẻ, hạnh phúc của cuộc đời với những trải nghiệm của các giác quan tức là chúng ta đã ghi dấu rất sâu vào trong tâm hồn của con người chất liệu tốt đẹp. Nó là vốn liếng cần thiết mà một con người cần xây dựng trong cuộc đời của mình. Để đối mặt với một đời sống nhiều khó khăn, không gì cần thiết hơn là một tâm hồn tươi đẹp và vui vẻ bên trong.
Thật là không thể kể xiết những lợi ích của lễ hội. Tuy vậy, chúng ta cần hiểu rằng những lợi ích này chỉ phát huy khi chúng ta có hiểu biết và tổ chức đúng đắn. Ngày nay, trong các trường học có rất nhiều các loại lễ hội trong một năm, hầu hết các lễ hội này được tổ chức hoành tráng nhưng lại chỉ chú trọng tính hình thức mà không hướng đến nuôi dưỡng những giá trị tinh thần cao cả. Tất cả những điều này đều làm cho lễ hội ngày càng trở nên mất đi những giá trị tốt đẹp vốn có và dần dà bạn sẽ thấy những sự mất cân bằng rõ ràng trong tâm hồn con người. Nghiên cứu sâu sắc, đầu tư suy nghĩ, quay về nguồn gốc là những chỉ dẫn mà người làm giáo dục cần phải xác lập cho mình khi tổ chức lễ hội cho trẻ. Tâm hồn trẻ thơ nằm trong tay bạn.
Đinh Thuý Hiền – Sunflower Steiner
