Đứa trẻ 1 tuổi – năm thứ hai của cuộc đời bắt đầu với việc đạt được tư thế đứng thẳng, kéo dài vài tuần trong ngày sinh nhật đầu tiên, sau đó là những bước đi đầu tiên của trẻ. Niềm vui của trẻ khi bước đi là điều hiển nhiên, nhưng điều này có ý nghĩa lớn hơn nhiều so với lúc đầu. Quá trình phát triển chuyển động bắt đầu bằng việc làm chủ được đầu và “nhìn”, tiếp theo là làm chủ được bàn tay và “nắm bắt”, và kết thúc bằng việc làm chủ được việc “đi bộ”. Tư thế đứng thẳng và đi lại cũng biểu thị nhận thức ngày càng tăng của trẻ về việc tách biệt khỏi môi trường. Nhận thức về sự tách biệt này rất quan trọng đối với sự phát triển hơn nữa của việc học nói và học cách suy nghĩ.
Thật khó để giữ một đứa đứa trẻ mới biết đi, vì với chúng mọi thứ thật thú vị và khát khao được chạm vào, được nếm thử. Nhận thức về không gian đang phát triển cùng với dáng đi chắc chắn hơn, và việc ngã nhào là chuyện thường xuyên xảy ra đối với trẻ lúc này.
Trong khi liên tục di động (doing) phần lớn thời gian trẻ thức, thì mong muốn bày tỏ sự nhận biết những gì đang xảy ra bắt đầu tăng lên và mặc dù chưa thể nói bằng lời nhưng đứa trẻ một tuổi rõ ràng đang cố gắng giao tiếp. Tại một thời điểm nhất định, tiếng bập bẹ có cấu trúc và cú pháp giống như một câu xác định. Ngay sau đó, những từ đơn lẻ và nghệ thuật đặt tên sự vật xuất hiện và vốn từ vựng của trẻ thường mở rộng với tốc độ ngày càng nhanh hơn khi gần đến ngày sinh nhật thứ hai.
Trẻ có thể chơi trong thời gian ngắn với các đồ vật hàng ngày với khả năng hấp thụ sâu sắc và chú tâm. Một quả bóng có thể trở thành một trong những “Kỳ quan thế giới” vĩ đại nhất, cũng như một chiếc giỏ hoặc một chiếc hộp và có thể cất đồ vào rồi lại lấy ra. Một tấm vải được sử dụng cho trò chơi ú òa cũng mang lại cho trẻ niềm vui bất tận. Đứa trẻ 1 tuổi vui chơi và đang trải nghiệm bản chất vật lý của sự vật (ví dụ, kích thước, trọng lượng và kết cấu của một quả bóng) cũng như chất lượng bên trong của sự vật (ví dụ, bản chất tròn, lăn của quả bóng).
Tất cả các nguyên tố, đặc biệt là nước và đất, là những yếu tố quan trọng đối với trẻ một tuổi. Ở cạnh những người lớn, tham gia vào các hoạt động có mục đích với các đồ vật hàng ngày cũng rất hữu ích. Trẻ nhỏ, ngay cả những trẻ dưới hai tuổi, sẽ bắt chước các hoạt động vận động của cha mẹ hoặc người chăm sóc, chẳng hạn như quét nhà, nhặt rau, lau dọn,…
Có ba thách thức điển hình trong giai đoạn phát triển này
Đầu tiên là tìm ra sự cân bằng giữa việc giữ an toàn cho trẻ mới biết đi và cho phép chúng có không gian để luyện tập khả năng di chuyển mới. Ba mẹ có thể yên tâm hơn bằng cách “bảo vệ trẻ mới biết đi” các khu vực chính của ngôi nhà. Điều quan trọng không kém chính là sự chú ý/chú tâm/dõi theo dành cho đứa trẻ đang liên tục hoạt động. Đừng làm gián đoạn việc “khám phá” của trẻ về thế giới ( trừ khi thật sự cần thiết), hạn chế việc khuyên can, khen ngợi, hay bình luận các hoạt động của trẻ đang diễn tiến. Việc nên làm là bố trí một chiếc tủ thấp trong bếp mà trẻ có thể tiếp cận và chứa đầy những đồ dùng không thể vỡ (gỗ, len ) để thỏa mãn mong muốn “nấu nướng” của trẻ. Tạo một không gian tương tự trong phòng khách và phòng ăn cũng rất tốt để trẻ được hoạt động tự do. Chăm sóc trẻ mới biết đi thật sự là căng thẳng và mệt sức, vì thế người chăm sóc chính cần nghỉ ngơi hàng ngày, đi dạo hoặc tập thể dục hay dành thời gian thư giãn cho riêng mình.
Thách thức thứ hai là làm sao để hỗ trợ việc tiếp thu ngôn ngữ cho trẻ. Ba mẹ có thể bắt đầu lo lắng nếu con họ không bắt đầu nói chuyện trong khoảng thời gian từ 18 tháng đến 2 tuổi. Mặc dù có thể hữu ích khi tham khảo ý kiến của bác sĩ nhi khoa hoặc nhà trị liệu ngôn ngữ, nhưng thời gian dành cho từng trẻ thay đổi đáng kể và phạm vi phát triển bình thường rộng hơn chúng ta từng nghĩ. Dưới đây là một số cách để hỗ trợ sự phát triển khả năng nói của con bạn:
Tránh nói liên tục và chừa không gian cho con bạn nói; nói rõ ràng và sử dụng ngôn ngữ đơn giản; cùng nhau thưởng thức những bài đồng dao; tránh được nhiều câu hỏi và sự lựa chọn.
Thách thức thứ ba là phải phân biệt được đồ chơi và hoạt động nào mà trẻ một tuổi thực sự cần, trong bối cảnh có rất nhiều đồ chơi và hoạt động sẵn có. “Càng ít càng tốt” là nguyên tắc tuyệt vời Ba/mẹ nên áp dụng với trẻ một tuổi. Ở độ tuổi này, trẻ quan tâm đến những đồ vật thông thường và sẽ tập trung vào một đồ vật trong vài ngày hoặc một tuần, sau đó chuyển sang một đồ vật yêu thích khác. Vì vậy không cần thiết phải đầu tư nhiều đồ chơi cụ thể. Một quả bóng lớn, nhẹ sẽ rất hấp dẫn, cũng như những miếng vải hình vuông đầy màu sắc và những đồ vật tạo ra âm thanh tự nhiên. Đảm bảo rằng trẻ mới biết đi có nhiều trải nghiệm với các yếu tố (đất, nước, không khí và hơi ấm) và có quần áo phù hợp cho các chuyến du ngoạn mùa đông cũng như mùa hè. Giới thiệu chúng với cây cối!
Hãy nói “Chào cây!” Chào đám mây! Chào chú kiến nhỏ…tất cả vạn vật xung quanh trẻ có thể nhìn thấy đều có thể trở thành đồ chơi của trẻ.
Món quà của cuộc sống với đứa trẻ một tuổi là cơ hội được khám phá thế giới.
Xem tài liệu gốc tại: Sự phát triển của trẻ – Giai đoạn 1 tuổi
