Một người bà rất vui sướng được mời tới dự buổi lễ mừng sinh nhật của cháu mình tại một lớp mầm non Waldorf. Khi tham dự buổi lễ bà lại càng cảm động và có ấn tượng sâu đậm hơn nữa. Khi tới lớp vào giữa sáng ngày hôm đó, bà để ý thấy nhiều màu sắc nhẹ nhàng đẹp đẽ trong phòng và bàn ghế đều có màu gỗ tự nhiên. Bà nghe thấy những tiếng thì thào nhộn nhịp khi bọn trẻ dọn dẹp sau giờ làm bánh mỳ. Mùi thơm của bánh đang nướng tràn ngập lớp học. Hai em bé nhìn bà mỉm cười và vui vẻ tuyên bố: “Hôm nay chúng con làm bánh mỳ ổ tròn cho lễ sinh nhật của Michaela!” Vị khách chính của ngày lễ được mời ngồi trên một chiếc ghế đặc biệt để quan sát trong khi cháu gái bà được hai cô bạn nắm tay dẫn tới chiếc ghế đã được phủ sẵn với một khăn lụa màu hồng. Một áo choàng lụa màu có dây buộc dưới cằm đã được khoác lên mình nhân vật chính của ngày sinh nhật trước khi cô bé ngồi xuống. Sau khi ngồi xuống ghế, cô bé được đội một chiếc vương miện làm bằng nỉ có thêu hoa.
Tất cả bọn trẻ trong lớp tụ họp xung quanh cô bé trên tấm thảm lót sàn. Cô giáo thắp ngọn nến để trên một chiếc ghế đẩu nhỏ và cô bé thổi tắt diêm. Tất cả mọi người đều yên lặng, và cô giáo bắt đầu kể câu chuyện về cuộc đời của cô bé đang có ngày sinh nhật. Câu chuyện kể lại lúc bé mới sinh ra, và rồi cô giáo nhắc đến những sự kiện xảy ra mỗi năm khi bé lớn lên. Câu chuyện kết thúc khi kể đến đúng ngày mà lễ hội diễn ra trong phòng học, và lúc đó cả lớp đều biết được nhiều điều về cuộc đời của cô bé, những điều mà trước đây các em chưa hề biết. Cô giáo trao cây chụp nến cho bé và cô bé dập tắt ngọn nến.
Sau đó cô giáo trao cho cô bé một món quà: một cây gậy thần có cán cầm bằng gỗ và một ngôi sao làm bằng nỉ có đính những dải duy băng dài và có những hạt nhỏ khâu vào đỉnh cánh sao. Tiếp đó, cả lớp cùng hát bài hát sinh nhật tặng cô bé, trong khi cô bé ngồi nghe, tươi cười rạng rỡ trong bộ đồ công nương.
Rồi cả lớp cùng đứng dậy và chuyển sang ngồi xung quanh một chiếc bàn tròn lớn. Bàn đã được các em trong lớp góp tay chuẩn bị sẵn sàng từ trước khi bà ngoại tới thăm lớp – đây là một trong những công việc thường ngày vào buổi sáng của trẻ. Mỗi chỗ ngồi đều có sẵn một khăn ăn bằng vải, cuộn lại bên trong một vòng đựng khăn bằng gỗ, một cái muỗng và một chén gốm. Bà khách rất ấn tượng khi thấy cô giáo đã tin tưởng để một số đông trẻ nhỏ sử dụng chén bằng gốm thực như vậy. Bà cũng để ý thấy rằng các em có một thái độ thận trọng rất tự nhiên trong khi xếp đặt dụng cụ trên bàn.
Bà ngồi xuống cạnh cô cháu gái. Có nhiều trẻ khác cũng muốn ngồi cạnh “cô bé sinh nhật”, và giáo viên giúp bọn trẻ ổn định chỗ ngồi để không cần tranh cãi nhau, bằng cách giao cho mỗi em một công việc khác nhau để cùng chuẩn bị cho buổi tiệc sinh nhật. Một em thì rót trà ấm từ bình vào mỗi chén. Bọn trẻ truyền tay nhau một lọ mật ong hình con gấu để cha mật vào nước cho thêm ngọt. Mỗi em ngắm nhìn các bạn rót mật vào chén, rồi đợi tới lượt mình, cũng như đã đợi cho đến khi em bé gái rót trà rót xong cho tất cả mọi người. Một lần nữa, bà khách vô cùng ngạc nhiên.
Khi tất cả bọn trẻ đã có trà và ổn định chỗ ngồi, cháu gái bà khách lại giúp cô giáo thắp nến trên bàn và thổi tắt que diêm. Cả lớp hát bài cám ơn trước bữa ăn: bài hát nhớ ơn những người đã nấu ăn, người đã phân chia thức ăn, ong đã cho mật, người nông dân trồng thực phẩm, trái đất, nước và mặt trời, không khí đã giúp thực phẩm được chín muồi, cảm ơn những ngôi sao đã mỉm cười khi con người tạo ra món ăn. Tiếp đó là bài hát tặng cho “cô bé sinh nhật”, cô bé ngồi đó, sung sướng một cách ngượng nghịu, đôi mắt sáng lấp lánh tràn đầy biết ơn cho sự quan tâm mà cô đang nhận được. Cô nắm chặt tay bà.
Tiếp đó, những ổ bánh mỳ tròn mới ra khỏi lò được xếp vào một rổ lớn và một em nhỏ mang rổ đi quanh bàn tròn. Cô giáo đưa cho cháu gái bà một chén lớn đựng bơ mềm, và chén bơ được chuyển quanh bàn. Mỗi trẻ lấy một ổ bánh và mỗi trẻ tự phết bơ lên bánh của mình, ít hay nhiều tùy ý. Không ai mắng ai lấy quá nhiều hay quá ít hay không lấy gì cả. Bà khách hiểu rằng lòng tin cậy vào trẻ và ý muốn để trẻ được tự do đã biểu lộ trong cách cư xử này.
Không ai ăn trước, tất cả đều chờ cho tới khi người cuối cùng được chia đồ ăn. Khi người cuối cùng đã phết bơ xong, mọi người mới bắt đầu ăn. Mặc dù từ bề ngoài hầu như không có gì khác thường, nhưng ai cũng đặc biệt chú ý đến bà khách, tất cả các em đều trông chờ xem phản ứng của bà đối với ổ bánh mỳ tròn ra sao, chúng hy vọng là ổ bánh mỳ bơ tuyệt vời này sẽ khiến bà phải ngất ngơ vui sướng. Sau khi đã biết rằng bà thấy bánh vô cùng tuyệt vời, bọn trẻ bèn bắt đầu ăn một cách hứng thú. Bọn trẻ cũng nói chuyện quanh bàn ăn, nhưng chỉ nói một cách nhỏ nhẹ. Thỉnh thoảng chúng lại để ý xem “cô bé sinh nhật” và bà khách có đang ăn ngon và có vui vẻ không. Bà nhận ra rằng mặc dù chỉ ăn một món bình thường, nhưng bà có cảm tưởng như đang dự một bữa tiệc linh đình để chúc mừng đứa cháu gái bé nhỏ của mình. Vừa nhai bánh bà vừa cố nhớ xem đã từng ăn bữa cơm nào mà thấy hài lòng đến như thế này chưa, nhưng bà không nhớ nổi.
Rổ bánh mỳ lại được chuyển quanh một vòng thứ hai để ai muốn ăn thêm thì có thể lấy một ổ nữa và quệt với bơ.
Khi bọn trẻ đã ăn no, tất cả cùng hát một bài nữa để cám ơn bữa ăn ngon và hát thêm một đoạn ngắn để mừng sinh nhật cô bé. Khi bài hát kết thúc, cô giáo đưa cho cô bé chiếc chụp nến và cả lớp đều yên lặng nhìn cô bé chụp tắt ngọn nến. Cô bé cầm cây gậy thần đi quanh bàn, vừa đi vừa chạm gậy thần vào vai từng bạn, chạm vai bạn nào thì bạn đó đứng dậy đi ra chỗ khác chơi hay đi làm một công tác riêng. Mỗi trẻ được chọn sẽ mang chén, muỗng và khăn ăn của mình ra chỗ bồn rửa bát và chỗ rổ đựng khăn. Bốn em bắt đầu rửa chén đĩa trong một bồn lớn đựng nước sà-bông và tráng sạch trong một bồn nước trong. Rồi đứa trẻ thứ ba và thứ tư lau khô chén đĩa và xếp gọn gàng trên giá, nơi mà trẻ đã quen thuộc. Khi rửa chén xong, một cậu bé lấy khăn lau bàn. Cậu chăm chú lau và xem xét cẩn thận để chắc chắn rằng bàn đã hoàn toàn sạch. Cậu nhìn về phía cô giáo, và khi cô gật đầu, cậu ra hòa đồng cùng những bạn đang bận rộn vui chơi với vải, khối gỗ, vương miện và nón, các khúc gỗ lớn, những kệ và khung gỗ có thể di chuyển được, tất cả đều làm bằng chất liệu tự nhiên – và người bà để ý thấy, không hề có món đồ nhựa nào, không có màu sắc rực rỡ mà thường người ta hay dùng cho trẻ nhỏ.
Khi mọi công việc đã hoàn thành, tất cả những trẻ vừa làm việc ban nãy trở lại chơi cùng với các bạn khác trong không gian chơi của lớp học. Sau khi tất cả mọi người đã cùng nhau chơi trong một thời gian ngắn, một cô giáo giúp “cô bé sinh nhật” mặc quần áo sẵn sàng để ra khỏi lớp. Bé được đứng hàng đầu khi xếp hàng. Bé mặc áo choàng và đội vương miện bên dưới chiếc áo khoác và chiếc nón mà bé vẫn mặc và đội hàng ngày.
Ra đến ngoài lớp, “cô bé sinh nhật” chào tạm biệt bà rồi vui vẻ vừa đi vừa nhảy ra sân chơi.
Về đến nhà, người bà ngoại gọi ngay cho một người bạn và kể lại những gì bà đã chứng kiến. Bà hỏi bạn: “Bà có hiểu tất cả những gì mà trẻ đã học được chỉ trong một ngày tiệc sinh nhật này không? Chúng học được cách trân trọng một đứa trẻ khác; học cách lắng nghe cô giáo kể chuyện; học cách cảm nhận sợi vải cotton của chiếc khăn ăn, cảm nhận được bản chất gỗ của ghế ngồi và từ chiếc vòng cuộn khăn ăn; cảm nhận chất gốm từ chén nước; học cách biết đợi cho đến lượt mình, chờ cho đến khi tất cả mọi người cùng ăn; học cách ngưỡng mộ vẻ đẹp của bàn ăn được sắp xếp với nhiều màu sắc và thưởng thức mùi thơm từ bánh nướng trong lò; học cách nhớ ơn trời đất trước khi ăn; cảm ơn sau bữa ăn; học cách giúp nhau dọn dẹp. Các bài học tiếp tục không ngừng,” bà thốt lên: “Thật không thể tin nổi! Thưở này ai mà còn cố dạy trẻ em những điều đó nữa?” Bà bạn trả lời: “Dường như giáo viên đã không dạy những điều này một cách trực tiếp mà chỉ nói về cái này để dạy cho trẻ một cái khác, ví dụ như một câu chuyện hay, một món ăn ngon, một bữa tiệc sinh nhật tuyệt vời.”
Người bà nói: “Đúng như vậy đấy”, “Không hề có cái gì gọi là dạy dỗ ở đây, nhưng cách mà người giáo viên chuẩn bị toàn bộ sự kiện như vậy làm cho trẻ cảm thấy mình nên chờ cho đến khi tất cả mọi người sẵn sàng, và không nên xục vào ăn ngấu nghiến mà cần đồng thời để ý xem mọi người khác cư xử ra sao nữa. Hầu như chỉ có một bầu không khí, hay một trạng thái tinh thần trong phòng là có thể khích lệ được trẻ trở nên nhiệt tình với công việc mình làm. Từ đó chúng sẽ muốn làm những việc đúng đắn và cảm thấy được làm công việc đúng đắn sẽ thích thú như thế nào. Đó là cả một bài học vĩ đại mà đứa trẻ nào cũng học được! Chúng còn học được bài học này mỗi ngày nữa! Bà có nhận ra việc này to lớn đến mức nào không? Có bao nhiêu, bao nhiêu bài học cho trẻ trong những việc này?”
“Cháu bà thật may mắn được học trong một lớp như vậy! Hãy nghe lại cuộc đối thoại giữa hai chúng mình xem! Chắc chắn phải có hàng tá những bài học quan trọng bọn trẻ đã học được, mà sẽ có ích cho cả cuộc đời của chúng.”
“Đúng thế, đúng như vậy! Hãy tưởng tượng nếu thế giới này có đầy người lớn đã được học những điều bổ ích cho cả cuộc đời như thế ngay từ lớp mẫu giáo. Như vậy thì thế giới sẽ thay đổi ra sao! Những hành động kỳ diệu, cách đối xử tử tế, luôn sẵn lòng giúp đỡ lẫn nhau, sẽ là những sự kiện thường xuyên mỗi ngày!”
Trong cuộc đời của một đứa trẻ, sẽ có rất nhiều năm sống với sách vở, toán học và các phép toán, cùng những sự kiện khoa học. Nhưng lại chỉ có một số ít năm để trẻ được thực tập những hành động nhân hậu, cởi mở, thực hành tính biết chia sẻ, quan tâm đến người khác, nuôi dưỡng thói quen chế tạo ra những sản phẩm đẹp, thói quen trân trọng những món ăn phong phú trong bữa. Những thực hành này, gây dựng khi trẻ còn nhỏ, sẽ dễ tạo ấn tượng, giúp xây dựng kỹ năng, nuôi dưỡng sự tĩnh lặng bên trong, mở mang trí thông minh cảm xúc sâu sắc và lòng tôn trọng mọi người, tất cả những đức tính mà trẻ sẽ mang theo suốt cuộc đời.
“Tất cả những gì tôi cần biết, tôi đều đã học ở trường mẫu giáo” luôn là một phương châm đúng đắn. Giáo dục mầm non Waldorf không chỉ nuôi dưỡng thói quen chăm sóc cho đời sống vật chất, mà cả những thói quen về phương diện tâm hồn, cảm xúc, của sự trân trọng, lòng biết ơn. Trong cuộc sống hiện đại, để nuôi dưỡng và bảo tồn những thói quen tinh thần này chúng ta ngày càng cần nhiều sự tập trung. Nhưng nếu được bắt đầu ngay từ trong lớp mầm non thì những cố gắng của chúng ta sẽ dễ dàng hơn biết bao!
(Dịch từ: “What Do Children Learn in a Waldorf Kindergarten? Everything!”)